Biến đổi khí hậu gây ô nhiễm nguồn nước ngọt

Biến đổi khí hậu đang gây ra những tác động nặng nề không chỉ đối với môi trường tự nhiên mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn tài nguyên nước ngọt mà chúng ta phụ thuộc vào. Một trong những nguy cơ lớn đang nổi lên là sự ô nhiễm nguồn nước ngọt do muối từ biển và đất liền, làm gia tăng thêm những thách thức cho hệ sinh thái và cộng đồng phụ thuộc vào nước ngọt.

Theo báo cáo mới từ NASA, mực nước biển toàn cầu đã tăng nhanh hơn dự kiến trong năm qua, chủ yếu do sự gia tăng nhiệt độ đại dương. Nước biển dâng cao đang dần xâm lấn vào các vùng đất ven biển, đẩy muối vào các nguồn nước ngọt – hiện tượng này được gọi là xâm nhập mặn.

Biến đổi khí hậu làm tăng nguy cơ ô nhiễm nguồn nước ngọt. (Ảnh: Silas Baisch/ Unsplash)

Con người sử dụng muối cho rất nhiều mục đích, từ làm tan băng trên đường trong các trận tuyết rơi đến nêm gia vị cho món ăn. Trong khi xâm nhập mặn do nước biển dâng là mối đe dọa chính ở vùng ven biển, các hoạt động khác của con người như sử dụng muối rải đường cũng góp phần làm tăng độ mặn trong các hệ thống nước ngọt ở một số khu vực. Tình trạng gia tăng độ mặn trong nước ngọt, dù do nguyên nhân nào, cũng đang tạo ra những mối đe dọa lớn đối với sức khỏe con người, cơ sở hạ tầng, nông nghiệp và động vật hoang dã, khiến tình trạng ô nhiễm nguồn nước càng trở nên nghiêm trọng.

Mặc dù năm 2024 ghi nhận một tỷ lệ tăng mực nước biển đặc biệt cao, các nhà khoa học nhấn mạnh rằng xu hướng dài hạn cho thấy mực nước biển vẫn tiếp tục tăng và tốc độ tăng đang ngày càng nhanh hơn. Tính đến hiện tại, tốc độ tăng mực nước biển hàng năm đã gấp đôi kể từ năm 1993. Mực nước biển toàn cầu đã tăng khoảng 10 cm trong khoảng thời gian này.

Nghiên cứu mới này nhấn mạnh rằng sự xâm nhập mặn gây ra các phản ứng dây chuyền trong các hệ sinh thái, ảnh hưởng đến chất lượng nước uống, cơ sở hạ tầng, nông nghiệp và nguồn cung thực phẩm. Cụ thể, việc tiêu thụ nước có độ mặn cao có thể gây tăng huyết áp, bệnh thận mãn tính và các rủi ro sức khỏe khác cho con người. Đặc biệt, khi nước mặn xâm nhập vào các khu vực cung cấp nước ngọt, nó có thể làm hỏng các đường ống dẫn nước (do ăn mòn), làm ô nhiễm đất nông nghiệp và giết chết cây trồng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp và an ninh lương thực.

Xâm nhập mặn cũng có thể giải phóng các chất dinh dưỡng như nitơ hoặc phốt pho từ trầm tích đáy sông hồ, dẫn đến sự phát triển bùng nổ của tảo và vi khuẩn. Điều này làm thay đổi mức oxy trong nước, gây hại cho cá và các loài thực vật thủy sinh khác. Hiện tại, vẫn còn thiếu các kế hoạch hoặc hướng dẫn toàn diện để giúp những người quản lý sông, cửa sông và nguồn cung cấp nước uống đối phó hiệu quả với mối đe dọa từ sự xâm nhập mặn.

Để giải quyết vấn đề này, các nhà nghiên cứu đã phát triển một khung quản lý rủi ro. Khung này nhằm giúp các nhà quản lý và hoạch định chính sách hiểu rõ hơn về địa điểm và thời điểm có khả năng xảy ra xâm nhập mặn trong bối cảnh biến đổi khí hậu tiếp tục diễn biến phức tạp. Họ tập trung vào các phương pháp để xác định loại nguy cơ, đánh giá xác suất xảy ra, ước tính mức độ phơi nhiễm với muối và phân tích tính dễ bị tổn thương của các hệ sinh thái nước ngọt.

Nguồn thông tin: Inside Climate News