Nguy cơ dịch bệnh từ buôn bán động vật hoang dã
Hoạt động buôn bán động vật hoang dã từ lâu đã đặt ra những thách thức lớn đối với công tác bảo tồn đa dạng sinh học. Tuy nhiên, bên cạnh nguy cơ dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng của nhiều loài, nghiên cứu khoa học mới đây còn chỉ ra rằng buôn bán động vật hoang dã là một trong những “con đường chính” làm gia tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh từ động vật sang con người.
Theo phân tích dữ liệu 40 năm của các giao dịch động vật hoang dã trên toàn cầu, các nhà khoa học phát hiện rằng, động vật có vú bị buôn bán có nguy cơ lây truyền mầm bệnh sang người cao gấp 2 lần so với các loài không bị buôn bán. Đặc biệt, cứ mỗi 9 năm một loài xuất hiện trong thị trường buôn bán, nguy cơ chia sẻ thêm một mầm bệnh mới với con người lại tăng lên.
Động vật có vú bị buôn bán có nguy cơ lây truyền mầm bệnh sang người cao gấp 2 lần so với các loài không bị buôn bán. (Ảnh: Eric Brehm/ Unsplash)
Việc khai thác, vận chuyển, nuôi nhốt, tiêu thụ và buôn bán động vật hoang dã tạo ra điều kiện thuận lợi cho sự lây nhiễm mầm bệnh ở nhiều giai đoạn khác nhau. Khi con người tiếp xúc với động vật hoang dã bị nhiễm bệnh hoặc các sản phẩm từ chúng, rủi ro mắc các bệnh truyền nhiễm lại gia tăng đáng kể. Trên thực tế, nhiều đại dịch nghiêm trọng trong lịch sử đã bắt nguồn từ động vật hoang dã, điển hình như:
- COVID-19, được cho là có liên quan đến động vật có vú sống tại chợ hải sản Hoa Nam, Vũ Hán
- HIV, có nguồn gốc từ việc săn bắt và tiêu thụ thịt động vật hoang dã
- Ebola, liên quan đến việc tiếp xúc với động vật nhiễm bệnh trong tự nhiên.
- Các loài thú cưng kỳ lạ như chó thảo nguyên hay rồng râu cũng đã từng gây ra các đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ và Salmonella tại nhiều quốc gia.
Phân tích trên hơn 170.000 giao dịch động vật hoang dã trong vòng 40 năm đã đưa ra những phát hiện đáng báo động:
- Động vật có vú được buôn bán có nguy cơ mang mầm bệnh lây sang người cao hơn 2,4 lần so với các loài không bị buôn bán
- Các loài thường xuyên bị buôn bán có xu hướng chứa nhiều mầm bệnh hơn; các loài động vật sống gần khu vực con người sinh sống (synanthropic species) có nguy cơ cao hơn trong việc truyền bệnh.
Những kết quả này nhấn mạnh sự cấp thiết của việc kiểm soát chặt chẽ hoạt động buôn bán động vật hoang dã nhằm giảm thiểu rủi ro bùng phát các dịch bệnh mới.
Trước những nguy cơ tiềm ẩn, các chuyên gia khuyến nghị một số giải pháp quan trọng, bao gồm:
- Tăng cường giám sát và kiểm soát chặt chẽ hoạt động buôn bán động vật hoang dã, đặc biệt với các loài có nguy cơ cao trong việc lây truyền mầm bệnh sang người
- Đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng các giải pháp thay thế bền vững trong Y học Cổ truyền nhằm hạn chế nhu cầu sử dụng động vật hoang dã
- Xây dựng hệ thống giám sát dịch bệnhtừ động vật hoang dã, kết hợp với các công cụ khoa học tiên tiến để theo dõi và dự đoán nguy cơ lây lan mầm bệnh
- Nâng cao nhận thức cộng đồng về những hậu quả của buôn bán động vật hoang dã, từ đó thay đổi hành vi tiêu dùng để bảo vệ sức khỏe con người và hệ sinh thái.
Nghiên cứu này là một lời cảnh báo quan trọng về mối liên hệ giữa buôn bán động vật hoang dã và nguy cơ bùng phát dịch bệnh, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc bảo tồn động vật hoang dã để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Do đó, mỗi cá nhân cần nâng cao ý thức trong việc lựa chọn tiêu dùng, nói không với các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật hoang dã và ủng hộ những giải pháp thay thế bền vững. Bên cạnh đó, hãy báo ngay với cơ quan chính quyền nếu bạn chứng kiến hành vi săn bắt, buôn bán động vật hoang dã nhé!
Nguồn thông tin: bioRxiv.org
