Th12

Biến đổi khí hậu làm bùng phát nguy cơ bệnh từ động vật

Một nghiên cứu tổng hợp quy mô lớn vừa được công bố cho thấy biến đổi khí hậu đang tác động ngày càng rộng rãi đến các bệnh truyền nhiễm ở người, đặc biệt là những bệnh lây truyền từ động vật sang người (zoonotic diseases). Nghiên cứu do Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London dẫn đầu, được đăng tải trên Phys.org, đã phân tích hàng trăm công trình khoa học nhằm làm rõ mối liên hệ phức tạp giữa khí hậu, động vật và sức khỏe con người.

Theo nhóm nghiên cứu, hiện nay con người đã biết đến khoảng 816 bệnh zoonotic, tuy nhiên mới chỉ có dữ liệu chi tiết để phân tích 53 bệnh. Dù phạm vi nghiên cứu còn hạn chế, kết quả cho thấy biến đổi khí hậu có ảnh hưởng đáng kể và khó dự đoán đến nguy cơ bùng phát của các bệnh này trên toàn cầu.

Trong số các yếu tố khí hậu được xem xét, nhiệt độ được xác định là yếu tố có liên quan mạnh mẽ nhất đến sự thay đổi nguy cơ bệnh. Dữ liệu cho thấy nhiệt độ tăng có khả năng làm gia tăng rủi ro bệnh gần gấp đôi so với khả năng làm giảm rủi ro, đặc biệt đối với các bệnh do muỗi hoặc các loài trung gian truyền bệnh.

Nhiệt độ cao hơn có thể thúc đẩy vòng đời của muỗi, làm tăng mật độ các loài gặm nhấm mang mầm bệnh hoặc kéo dài mùa hoạt động của vật chủ trung gian. Những thay đổi này làm gia tăng khả năng tiếp xúc giữa con người và mầm bệnh, từ đó làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng nhấn mạnh rằng tác động của biến đổi khí hậu lên bệnh tật không hề đơn giản hay đồng nhất. Cùng một loại bệnh có thể phản ứng khác nhau với nhiệt độ tùy thuộc vào điều kiện ban đầu của môi trường và hệ sinh thái.

Ví dụ, đối với bệnh dịch hạch, vốn lây truyền qua bọ chét ký sinh trên các loài gặm nhấm, nhiệt độ tăng ở mức vừa phải có thể tạo điều kiện thuận lợi cho quần thể vật chủ và bọ chét phát triển. Nhưng khi nhiệt độ vượt quá ngưỡng thích hợp, khả năng truyền bệnh lại giảm do môi trường trở nên bất lợi cho các loài trung gian này. Điều này cho thấy biến đổi khí hậu có thể vừa làm tăng, vừa làm giảm nguy cơ bệnh, tùy thuộc vào bối cảnh cụ thể.

Các yếu tố khác như lượng mưa và độ ẩm cũng ảnh hưởng đến bệnh zoonotic, nhưng mối quan hệ này còn phức tạp hơn và thay đổi theo từng khu vực, khiến việc dự báo chính xác trở nên khó khăn.

Dù còn nhiều bất định, nghiên cứu cho thấy nhìn chung các bệnh truyền từ động vật sang người tương đối nhạy cảm với biến đổi khí hậu. Khi Trái Đất tiếp tục ấm lên, xác suất gia tăng nguy cơ bệnh ở nhiều khu vực trên thế giới có xu hướng tăng, đặc biệt ở những nơi có hệ sinh thái đang bị xáo trộn và áp lực môi trường lớn.

Các nhà khoa học nhấn mạnh rằng hiểu rõ hơn mối liên hệ giữa khí hậu, động vật và bệnh tật là yếu tố then chốt để chuẩn bị cho các thách thức y tế công cộng trong tương lai. Việc này không chỉ liên quan đến hệ thống y tế, mà còn gắn chặt với bảo vệ môi trường tự nhiên và bảo tồn động vật hoang dã.

Từ góc nhìn của bảo vệ môi trường và động vật hoang dã, nghiên cứu này cho thấy sức khỏe con người, động vật và hệ sinh thái có mối liên hệ chặt chẽ. Khi môi trường tự nhiên bị suy thoái, khí hậu thay đổi nhanh chóng và động vật mất đi sinh cảnh sống ổn định, nguy cơ các mầm bệnh vượt qua ranh giới loài để lây sang con người cũng gia tăng.

Do đó, ứng phó với biến đổi khí hậu không chỉ là câu chuyện giảm phát thải hay thích ứng khí hậu, mà còn là bảo vệ hệ sinh thái, duy trì cân bằng tự nhiên và giảm thiểu xung đột giữa con người với động vật hoang dã. Những nỗ lực này đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế rủi ro bệnh tật, hướng tới một tương lai khỏe mạnh và bền vững hơn cho cả con người và thiên nhiên.

Nguồn: phys.org