Tóc tiết lộ những gì chúng ta hít thở mỗi ngày?

Một nghiên cứu khoa học mới được đăng tải trên Futurity cho thấy tóc con người có thể lưu giữ dấu vết phơi nhiễm ô nhiễm môi trường theo thời gian, mở ra một cách tiếp cận hoàn toàn mới trong việc theo dõi tác động của ô nhiễm đến sức khỏe. Không chỉ là yếu tố thẩm mỹ, mái tóc có thể trở thành một “bản ghi sinh học” phản ánh những gì con người hít thở và tiếp xúc trong cuộc sống hằng ngày.

Nghiên cứu do các nhà khoa học tại Đại học Texas ở Austin (Mỹ) thực hiện, xuất phát từ một trải nghiệm cá nhân thú vị. Nghiên cứu sinh Anna Neville đặt câu hỏi liệu tóc của mình có thể lưu giữ thông tin về chất lượng không khí mà con người tiếp xúc hay không, khi cô nhận thấy tiền sử sống trong môi trường ô nhiễm công nghiệp có thể liên quan đến các vấn đề sức khỏe lâu dài trong gia đình. Từ câu hỏi đó, nhóm nghiên cứu đã bắt đầu phân tích tóc như một công cụ theo dõi phơi nhiễm môi trường.

Tóc tiết lộ những gì chúng ta hít thở mỗi ngày. (Ảnh: Element5 Digital/Unsplash)

Để thử nghiệm, Neville cắt một lọn tóc và đưa vào thiết bị phân tích trong phòng thí nghiệm. Khi làm nóng sợi tóc, các phân tử bị “giấu” trong cấu trúc tóc được giải phóng thành một đám mây phân tử và được khối phổ kế (mass spectrometer) phân tích theo thời gian thực. Kết quả cho thấy tóc có thể chứa dấu vết của nhiều loại hóa chất, trong đó có phthalates – nhóm chất thường được sử dụng trong nhựa, vật liệu xây dựng và các sản phẩm chăm sóc cá nhân. Đáng chú ý, sự thay đổi nồng độ phthalates trong tóc có thể được liên hệ với các mốc thời gian cụ thể, Neville nhận ra mức tăng này trùng với thời điểm cô về thăm nhà bố mẹ – nơi có rất nhiều bụi và khí thải xây dựng vì đang trong quá trình cải tạo.

Cũng theo đó, tác giả cho biết, có rất nhiều các phương pháp theo dõi phơi nhiễm phổ biến hiện nay thường dựa vào máu hoặc nước tiểu, vốn chỉ phản ánh mức phơi nhiễm trong thời gian ngắn và dễ biến động. Trong khi đó, tóc mọc chậm và đều, cho phép tích hợp các hợp chất hóa học vào cấu trúc sợi tóc theo thời gian. Trung bình, mỗi khoảng 1-1,5 cm tóc có thể đại diện cho khoảng một tháng phơi nhiễm, giúp các nhà khoa học nhìn lại “lịch sử tiếp xúc” của một cá nhân trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng.

Phương pháp này cũng cho thấy tiềm năng lớn trong việc so sánh phơi nhiễm giữa các môi trường sống khác nhau, từ nơi làm việc, nhà ở cho đến khu vực đô thị hay nông thôn, qua đó hỗ trợ nghiên cứu mối liên hệ giữa ô nhiễm môi trường và sức khỏe con người.

Một điểm quan trọng mà bài nghiên cứu nhấn mạnh là nguồn ô nhiễm không chỉ tồn tại ngoài trời. Nhiều người dành phần lớn thời gian trong nhà, nơi không khí có thể bị ảnh hưởng bởi hoạt động nấu nướng, vật liệu xây dựng, đồ nội thất và các sản phẩm chăm sóc cá nhân. Các hóa chất phát tán từ những nguồn này có thể tích tụ trong không gian kín và để lại dấu vết trong cơ thể, trong đó có mái tóc.

Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu chia sẻ rằng: mục tiêu của nghiên cứu không phải dấy lên lo ngại cho mọi người, mà nhằm giúp chúng ta hiểu rõ hơn về môi trường sống xung quanh mình. Từ đó có thể đưa ra những lựa chọn phù hợp hơn để giảm phơi nhiễm, ví dụ như: cải thiện hệ thống thông gió trong nhà, lựa chọn sản phẩm ít hóa chất, duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh,…

Nguồn: Futurity