Tảo độc bùng phát vì ô nhiễm ánh sáng ban đêm

Chúng ta đã nói rất nhiều về biến đổi khí hậu, ô nhiễm nước, ô nhiễm rác thải nhựa,… nhưng ít ai để ý rằng cũng có một loại ô nhiễm đang âm thầm lan rộng và để lại những hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt là trong thời đại phát triển với tốc độ chóng mặt như hiện nay: ô nhiễm ánh sáng nhân tạo ban đêm. Những ánh đèn chiếu sáng tưởng như vô hại từ các đô thị, khu dân cư, biển quảng cáo,… đang dần trở thành mối nguy mới đối với các hệ sinh thái nước ngọt.

Một nghiên cứu gần đây từ các nhà khoa học tại Viện Sinh thái nước ngọt và Thủy sản nội địa Leibniz (Đức) đã chỉ ra rằng ánh sáng nhân tạo ban đêm có thể thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của các loài tảo độc trong hệ sinh thái nước ngọt, gây ra hiện tượng nở hoa tảo (algal bloom) với nhiều hậu quả nguy hiểm cho môi trường và sức khỏe con người.

Tảo độc phát triển – Ảnh minh họa. (Ảnh: Shutterstock)

Nghiên cứu được thực hiện tại hệ thống nghiên cứu thực địa LakeLab – nơi họ bố trí 24 khoang nước riêng biệt, mỗi khoang chứa khoảng 1300 m3 nước hồ được cách ly và trong mỗi khoang đều có chứa các loại vi khuẩn, nấm, động vật giáp xác nhỏ tương tự như môi trường tự nhiên. Trong đó, 10 khoang được chiếu sáng ban đêm với các cường độ khác nhau từ 0,06 lux (tương đương ánh sáng mờ từ thành phố xa) đến 6 lux (mức sáng cao nhất từng ghi nhận ở các vùng bị đô thị hóa nặng). 5 khoang còn lại được giữ trong bóng tối hoàn toàn để so sánh.

Kết quả cho thấy: sự phát triển của vi khuẩn lam – một loại tảo có khả năng sản sinh độc tố gây hại cho cả người và động vật – tăng gấp 32 lần so với nơi không có ánh sáng chiếu vào, thậm chí chúng cũng phát triển chỉ với cường độ ánh sáng ở mức thấp nhất. Vi khuẩn lam không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng nước mà còn làm đảo lộn chu trình dinh dưỡng và carbon trong các hệ sinh thái nước ngọt. Tảo độc nở hoa gây thiếu oxy, ngộ độc cho cá, thủy sinh vật, thậm chí con người nếu tiếp xúc hoặc sử dụng nguồn nước bị nhiễm.

Điều đáng lo ngại là ánh sáng nhân tạo ngày nay không còn bị giới hạn trong phạm vi khu vực đô thị, mà còn lan xa đến các khu bảo tồn, hồ tự nhiên và các khu vực từng được xem là “an toàn” với hệ sinh thái. Hiện tượng skyglow (ánh sáng khuếch tán trên bầu trời từ các đô thị) đã làm mờ ranh giới giữa ngày và đêm ở nhiều nơi.

Ngay cả các sinh vật phù du – vốn là mắt xích đầu tiên trong chuỗi thức ăn cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Ánh sáng làm gián đoạn chu trình di cư theo chiều dọc của chúng, khiến chuỗi thức ăn trong nước bị phá vỡ từ gốc rễ. Khi các loài sinh vật ăn tảo bị suy giảm, tảo sẽ phát triển không kiểm soát và tạo nên một vòng luẩn quẩn cực kỳ nguy hiểm.

Ánh sáng ban đêm được xem như là biểu tượng của sự phát triển, của cuộc sống văn minh hiện đại. Nhưng nếu không kiểm soát, nó có thể trở thành “vũ khí” gián tiếp để hủy hoại hệ sinh thái nước ngọt. Vì một môi trường cân bằng và bền vững, đã đến lúc con người chúng ta buộc phải nhìn nhận lại và thay đổi cách mình “thắp sáng” thế giới!

Nguồn thông tin: earth.com